5 Συμβουλες για να καταπολεμήσετε τις τοξικές κουλτούρες εργασίας

Τι σημαίνει “τοξικό περιβάλλον εργασίας”;

Στα πολλά καλά που έχει φέρει τ’ ότι η ψυχολογία έχει γίνει πιο δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα την καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής ασθένειας και την κανονικοποίηση της ψυχοθεραπείας, έχει φέρει και ένα κακό: την άκριτη χρήση ψυχολογικών και ψυχιατρικών όρων στην καθημερινότητα, σα να πρόκειται για επιθετικούς προσδιορισμούς. Πολύ απλά, αντί να εκφράζουμε πια την προσωπική μας γνώμη, συχνά δίνουμε διάγνωση, και αντί να στεκόμαστε στο πώς νιώθουμε, χαρακτηρίζουμε τους άλλους και το περιβάλλον. 

Η αλήθεια είναι λοιπόν πως τα περισσότερα εργασιακά περιβάλλοντα δεν είναι τοξικά. Για να ονοματίσουμε ένα περιβάλλον εργασίας τοξικό πρέπει να πληρούνται κάποιες από τις παρακάτω προϋποθέσεις: χρειάζεται να υπάρχει είτε παρενόχληση (mobbing), είτε πολύ υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης (συστηματικό burnout), είτε να μην τηρούνται οι εργασιακοί νόμοι, είτε να έχουμε να κάνουμε με μία διοίκηση που συγκεντρώνει χαρακτηριστικά ναρκισσισμού, ψυχοπάθειας και “μακιαβελισμού”. 
Πολλά περιβάλλοντα εργασίας ωστόσο, μπορεί να είναι μεν λειτουργικά και μη τοξικά αλλά η κουλτούρα τους να μην ταιριάζει σ’ εμάς. Επίσης, υπάρχουν περιβάλλοντα με παραβιαστικούς ανθρώπους που ενδέχεται να είναι πιο έντονοι, πιο δυναμικοί ή πιο επιθετικοί από τον μέσο όρο.

Την στιγμή που θα αποφασίσουμε πως ένα επαγγελματικό περιβάλλον είναι τοξικό, αυτό που στην πραγματικότητα κάνουμε είναι ότι σταματάμε να έχουμε έλεγχο πάνω στην επαγγελματική ζωή μας, και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να είμαστε απολύτως σίγουροι. Δεδομένου ότι παραβιαστικοί άνθρωποι και ανοριοθέτητα περιβάλλοντα υπάρχουν παντού, η σωστή ερώτηση είναι: πώς μπορώ να μάθω να τα διαχειρίζομαι, χωρίς να πρέπει να φεύγω;

Η απάντηση δεν είναι απλή, είναι όμως θαυματουργή. Μαθαίνοντας να επικοινωνούμε με μη επιθετικό τρόπο, χωρίς μικροπρέπεια,  προτεραιοποιούντας πάντα την ψυχική μας υγεία. 

Παρακάτω, ακολουθούν πέντε τρόποι που θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τις “τοξικές” κουλτούρες εργασίας:

1. Ενισχύστε την Άμεση και Καθαρή Επικοινωνία:

Η άμεση και διαφανής επικοινωνία είναι καθοριστική. Εκφράστε τις ανάγκες και τα αισθήματά σας με σαφήνεια, αποφεύγοντας τα μη λεκτικά σήματα που συχνά παρερμηνεύονται. Αυτό συμβάλλει στην πρόληψη παρεξηγήσεων και ενισχύει την ψυχική υγεία, καθώς και τη γενικότερη αρμονία στον εργασιακό χώρο.
 

2. Θέστε Όρια:

Καθορίστε τα προσωπικά σας όρια και επιμείνετε στη σεβαστική τους αναγνώριση από τους άλλους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να αποτρέπετε παραβιαστικές συμπεριφορές πριν κλιμακωθούν. Ο σεβασμός στα όρια συμβάλλει στην προστασία της αξιοπρέπειάς σας και διασφαλίζει ότι αντιμετωπίζετε τις προκλήσεις με αποτελεσματικότητα και ηρεμία.

3. Διαχειριστείτε Εποικοδομητικά τις Διαφορές:

Μην αποφεύγετε τις διαφωνίες. Αντιμετωπίστε τες ενεργητικά και με στόχο την επίλυση και όχι την αποφυγή. Η εποικοδομητική διαχείριση των διαφορών συμβάλλει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου επικρατεί εμπιστοσύνη, ασφάλεια και συνεργασία, και μειώνει το άγχος και το burnout.

4. Αποδεχτείτε τις Διαπραγματεύσεις ως Αναγκαίο Μέρος της Εργασιακής Ζωής:

Κατανοήστε ότι οι διαπραγματεύσεις είναι απαραίτητες και αναπόφευκτες. Η ανταλλαγή ιδεών και η διαχείριση των ανταγωνιστικών συμφερόντων αποτελούν βασικά στοιχεία κάθε επαγγελματικής αλληλεπίδρασης. Η ικανότητα να διαπραγματεύεστε επιτυχώς μπορεί να καθορίσει την επαγγελματική σας πορεία και ευημερία.

5. Επιλέξτε Συνειδητά τις Μάχες σας:

Γνωρίζετε πότε να επιμένετε και πότε να υποχωρείτε. Η επιλογή των σωστών μαχών και η κατανόηση των στιγμών που απαιτείται συμβιβασμός ή απόσυρση, είναι κρίσιμες για την επιτυχία. Αυτή η ικανότητα συμβάλλει στην ψυχική υγεία και την επαγγελματική ικανοποίηση.

Η Ψυχική Υγεία ως Επιλογή

Η διατήρηση της ψυχικής υγείας σε ένα πολυσχιδές εργασιακό περιβάλλον είναι μια συνεχής διαδικασία. Καθημερινές αποφάσεις όπως η αυτοφροντίδα, η ανοιχτή επικοινωνία, και η επίλυση συγκρούσεων αντί για τη διαχείρισή τους , είναι καθοριστικές για τη διατήρηση της ισορροπίας. Η προσωπική ανάπτυξη και η ενδυνάμωση μέσω αυτών των στρατηγικών μπορούν να εξασφαλίσουν ότι οι τοξικές συμπεριφορές δεν θα επηρεάσουν την ευημερία μας και ότι θα μας βοηθήσουν να χτίσουμε την πιο χρήσιμη προίκα, την ψυχική ανθεκτικότητα, ωστόσο έχουν κι ένα μυστικό: απαιτούν συνέπεια και δέσμευση.